Polska. Losy państwa i narodu 1939 - 1989

Książka jest wznowieniem wydanej w 2003 r. publikacji, wybitnego polskiego historyka Andrzeja Friszke (autor specjalizuje się w historii najnowszej Polski, jest profesorem nauk humanistycznych),który decyduje się, jak sam pisze na ten krok, aby przypomnieć raz jeszcze stopniowo zapominany kurs z najnowszej historii Polski. Autor przyznaje się jeszcze do jednej motywacji, próbie pokazania najnowszych dziejów Polski nie skupiając się przesadnie na wybranych zagadnieniach, czy dekadach, ale starając się przekrojowo ukazać najważniejsze wydarzenia minionego wieku, i trzeba zauważyć, że stara się to robić w sposób stonowany, w miarę obiektywny.

Ważne jest to, że w drugim wydaniu autor weryfikuje dane statystyczne, uzupełnia wiadomości (jednak trzeba też zauważyć, że nie zawsze tak się dzieje, np.: w rozdziale „Polska podbita”, poświęconym II wojnie i okupacji, nie pojawia się określenie „Zbrodnia pomorska”, a termin ten już wszedł do języka opisującego wojenną historię Polski).

Warto podkreślić, że historyk stara się przedstawiać wydarzenia polityczne, ukazując również szerokie tło przemian społecznych, podejmuje próbę jak najbardziej obiektywnego przedstawienia faktów i wydarzeń. Nie stroni od trudnych tematów (antysemityzm, „narodowe spory”),podkreśla złożoność problemów i postaw, które tworzą naszą narodową historię, starając się zachować dystans i skupiając się na tym, co najważniejsze.

Książka jest podzielona na rozdziały, poczynając od okresu II wojny światowej, solidny wykład dotyczący władz Polskiego Państwa Podziemnego, kształtowania się władzy komunistycznej, gruntowne przedstawienie historii stalinizmu w Polsce, poprzez kolejne dekady i miesiące symbole aż do zmian systemu w 1989 r. i próby bilansu lat 1939-1989.

Ten ostatni rozdział jest ważną próbą oceny i wyjaśnienia trudnych zagadnień z naszej XX-wiecznej historii, gdzie autor stara się pokazać poza zagadnieniami politycznymi, niezwykle istotne uwarunkowania społeczne, co dodatkowo podnosi wartość tej oceny. Syntetyczne ujęcie rozdziału jest kolejnym potwierdzeniem warsztatu pracy tego historyka.

Książka może stanowić uzupełnienie kursu historii najnowszej dla zainteresowanych tym okresem naszych dziejów. Jest napisana językiem, który nie powinien sprawić kłopotów młodemu pokoleniu.

Warto po nią sięgnąć, jeśli nie starczy nam wytrwałości do przeczytania całości, warto ją dawkować, chociażby po to, aby zapoznać się warsztatem pracy tego wybitnego historyka. Andrzeja Friszke uczy nas jak mówić o historii, aby nie popadać w zbytni patos, przy zachowaniu próby obiektywnego spojrzenia na jakże trudne zagadnienia naszej narodowej historii.
TANKRED
Szkolny Klub Recenzenta

Książka jest wznowieniem wydanej w 2003 r. publikacji, wybitnego polskiego historyka Andrzeja Friszke (autor specjalizuje się w historii najnowszej Polski, jest profesorem nauk humanistycznych),który decyduje się, jak sam pisze na ten krok, aby przypomnieć raz jeszcze stopniowo zapominany kurs z najnowszej historii Polski. Autor przyznaje się jeszcze do jednej motywacji,...

Dobrze przygotowany podręcznik do nauki historii Polski II połowy XX wieku.

Dobrze przygotowany podręcznik do nauki historii Polski II połowy XX wieku.

Nakładem wydawnictwa Iskry ukazało się właśnie drugie wydanie monografii autorstwa prof. Andrzeja Friszke pod tytułem „Polska. Losy państwa i narodu 1939 – 1989”. Od pierwszego wydania minęło już dwadzieścia lat, toteż decyzja wydawnictwa jest w pełni zrozumiała. Autor drugie wydanie nieco poszerzył, chociaż przyznaje, że „podtrzymuje przedstawiony obraz zdarzeń i procesów oraz ocen” sprzed lat.
Jestem pewien, że prof. Andrzej Friszke jest szeroko znaną postacią. To jeden z najwybitniejszych polskich historyków, autor licznych publikacji i zdobywca wielu nagród. Od 1990 roku pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN, przez dwie kadencje zasiadał w Kolegium IPN. Jednocześnie nie ukrywa swoich historycznych sympatii. Mając to wszystko na uwadze z wielkim zaciekawieniem przystąpiłem do lektury książki, tym bardziej żę nie czytałem jej pierwszego wydania. Uważam, że wbrew pozorom na polskim rynku nie ma zbyt wielu dobrych syntez historii Polski. Publikacja Andrzeja Friszke wyróżnia się zdecydowanie in plus.
Już we wstępie historyk uczciwie przyznaje się, że więcej miejsca poświęca dekadzie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych niż II wojnie światowej. Oczywiście jako autor ma do tego pełne prawo. Po skończonej lekturze stwierdzam, że jest to bardzo dobra synteza najnowszej historii Polski. Jest to zwarty wykład, skierowany do możliwie szerokiego grona odbiorców. Autor pisze językiem prostym i zrozumiałym, a jego narracja jest żywa i intersująca. To nie tyle suche wyliczenie dat i faktów, co próba zrozumienia procesów historycznych i pewnej ich oceny. Na uwagę zasługuje także to, że Friszke nie ogranicza się do historii politycznej. Dość szeroko pisze o społeczeństwie, gospodarce, nauce i kulturze oraz roli Kościoła. Jest to jak najbardziej zasadne, niestety często te tematy są zbyt mało obecne w debacie historycznej.
Książkę bez wątpienia można traktować jako podręcznik do historii. Skorzystają z niej wszyscy – także ci, którzy dość dobrze znają losy naszego kraju. Lektura ta będzie doskonałą okazją do przypomnienia i usystematyzowania swojej wiedzy historycznej. Oczywiście jestem świadomy, że wielu osobom niektóre tezy autora nie przypadną do gustu. Andrzej Friszke nie pisze bowiem pod z góry założoną tezę, dostrzega historyczne niuanse i jest raczej zwolennikiem poglądu, że historia i ludzkie wybory nie są zawsze czarno-białe.
W tym kontekście należy czytać rozdział o „podbitej Polsce” i stosunku Polaków do Żydów. Friszke mocno podkreśla, że to konstytucja kwietniowa umożliwiła trwanie legalnych polskich władz na emigracji. Dzięki temu została zapewniona ciągłość władzy państwowej, co było arcyważne w kontekście gdy cała II RP znalazła się pod okupacją. Autor uważa, że decydujący dla przyszłych losów naszej Ojczyzny okazał się rok 1944. Definitywnie okazało się bowiem, że w kwestii polskiej najwięcej do powiedzenia będzie miał Józef Stalin. Dla nas oznaczało to dramat, którego nie można było uniknąć. Wystarczy zestawić ze sobą dwie postaci: premierów Stanisława Mikołajczyka i Tomasza Arciszewskiego. Nieważne, czy ktoś prezentował postawę ugodową (Mikołajczyk) czy zdecydowanie antykomunistyczną (Arciszewski). Pod silnym brytyjskim naciskiem rząd na emigracji musiał usiąść do rozmów ze Stalinem i komunistami, którzy przed wojną w życiu politycznym odgrywali zupełnie marginalną rolę.
Autor nie ukrywa swojego zdecydowanego antykomunizmu. Dostrzega przy tym, że niektóre grupy społeczne mogły mieć ”poczucie awansu”. Mowa tutaj głównie o chłopach i najbiedniejszych. Niewątpliwą zaletą recenzowanej monografii jest fakt, że autor stara się przedstawiać czytelnikowi możliwie szerokie spojrzenie. Uwzględnia różne aspekty i niuanse, pisze o czarnych kartach historii Polski Ludowej i tych nieco jaśniejszych. Nie pomija najdonioślejszych zagadnień, dość szeroko opisuje system sprawowania władzy i ukształtowanie się komunistycznej nomenklatury.
Stara się także możliwie dokładnie opisać genezę powstania „Solidarności” i drogę do Okrągłego Stołu. Widać wyraźnie, że dobrze czuje się w tej tematyce.
„Polska. Losy państwa i narodu 1939 – 1989” to tytuł, który bez wątpienia polecam wszystkim zainteresowanym najnowszą historią naszego kraju. Profesor Andrzej Friszke napisał zwięzłą, a przy tym wyczerpującą syntezę, która nie tylko przybliża najważniejsze wydarzenia z tamtego okresu, lecz także pomaga je zrozumieć. Według mnie jest to naprawdę solidna książka.

Nakładem wydawnictwa Iskry ukazało się właśnie drugie wydanie monografii autorstwa prof. Andrzeja Friszke pod tytułem „Polska. Losy państwa i narodu 1939 – 1989”. Od pierwszego wydania minęło już dwadzieścia lat, toteż decyzja wydawnictwa jest w pełni zrozumiała. Autor drugie wydanie nieco poszerzył, chociaż przyznaje, że „podtrzymuje przedstawiony obraz zdarzeń i procesów...

Książka Pana Prof. Andrzeja Friszke w sposób ciekawy i przystępny ukazuje historię Polski w latach 1939 -89. Ze względu na objętość autor opisał tylko wybrane przez siebie zagadnienia i tematy w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. Pomimo to, pozycja ta i tak przedstawia czytelnikowi codzienne życie Polaków w trakcie trwania wojny, kształtowania się i funkcjonowania państwa jakim był PRL oraz początków procesów transformacji Polski. Dlatego moim zdaniem należy ją traktować jako pozycję pozwalającą rozpocząć poznawanie bliżej najnowszych dziejów naszego narodu. Osobiście ją polecam.

Książka Pana Prof. Andrzeja Friszke w sposób ciekawy i przystępny ukazuje historię Polski w latach 1939 -89. Ze względu na objętość autor opisał tylko wybrane przez siebie zagadnienia i tematy w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. Pomimo to, pozycja ta i tak przedstawia czytelnikowi codzienne życie Polaków w trakcie trwania wojny, kształtowania się i funkcjonowania...

Profesor Andrzej Friszke napisał podręcznik do nauki o polskiej historii lat 1939 - 1989. Jest to książka udana, ale tylko w tedy, gdy czytelnik spełnia pewne kryteria, mianowicie:
1) książka nie jest najlepszym wyborem jeśli zupełnie nic nie wiemy o historii polski czasów II wojny światowej i PRL-u. Będzie ona świetnym wyborem, o ile już pochłonęliśmy zwykłe podręczniki szkolne - wtedy książka Prof. Friszke będzie jak znalazł, bo napisana jest dość przystępnie, sprawnie językowo, a autor nie sili się na tworzenie łamańców językowych czy myślowych. Ale ta przystępność nie całkiem dotyczy już treści, dla przykładu: w książce pada wiele razy nazwa ORMO, a ani razu nie zostaje wyjaśniona (to nie problem, o ile mamy już jakąś wiedzę z tej dziedziny, a mimo to nie czujemy się jeszcze na siłach by sięgnąć po podręczniki akademickie - i w tym właśnie tak książka jest najlepsza: w byciu brakującym ogniwem między podręcznikami szkolnymi a akademickimi, i w tej roli świetnie spełnia swoją funkcję).
2) książka będzie złym wyborem dla osób, które na historii współczesnej zjadły już zęby (a przynajmniej pogorszyli sobie wzrok od zbyt intensywnego czytania),a to dlatego, że nie znajdziemy w niej żadnych odważnych tez lub niepopularnych interpretacji wydarzeń historycznych, a wiedzę powszechną i to taką, która jest zgodna z aktualnym dyskursem historycznym, czyli: II RP była prawie krajem mlekiem i miodem płynącą (autor we wstępie nawet napisał, że panowała tam wolność słowa, choć wiemy, że peerelowska cenzura działała tak sprawnie m.in. dlatego, że tak samo sprawnie działa w II RP; na szczęście w książce jest bardzo nie wiele o II RP, bo ta nie mieści się w kryterium czasowym),w PRL-u było tak źle, że żyć się właściwie nie dało (co jest typową skłonnością ludzi, którzy żyli w PRL-u; drugą typową skłonnością jest to, że po takim komunale opowiadają jak mieli fajne perypetie życiowe - tego drugiego w książce oczywiście nie znajdziemy, bo książka jest o historii całego narodu, a nie samego autora, ale to pierwsze wylewa się wręcz wiadrami),a Solidarność walczyła o demokrację i pluralizm (mimo, że po prześledzeniu punktów porozumień sierpniowym wiemy, że walczyli o prawa pracownicze i bardziej o „socjalizm z ludzką twarzą”, a niżeli demokrację).
Nie chciałbym by to co napisałem powyżej świadczyło o tym, że książka ta jest zła, bo jest świetna jeśli chcemy zacząć studiować historię na własną rękę, a już zdążyliśmy się czegoś nauczyć np. ze szkoły (a pewne uproszczenie, no cóż? Na początku naszej przygody z nauką historii są nieuniknione). Trudno mi sobie wyobrazić, by adept nauki historii mógłby być niezadowolony po przeczytaniu tej pracy, ale znawcą tematu serdecznie odradzam tę lekturę, bo zwyczajnie to nie jest książka pisana z myślą o nich.

Profesor Andrzej Friszke napisał podręcznik do nauki o polskiej historii lat 1939 - 1989. Jest to książka udana, ale tylko w tedy, gdy czytelnik spełnia pewne kryteria, mianowicie:
1) książka nie jest najlepszym wyborem jeśli zupełnie nic nie wiemy o historii polski czasów II wojny światowej i PRL-u. Będzie ona świetnym wyborem, o ile już pochłonęliśmy zwykłe podręczniki...